Kamulaştırma, devletin veya kamusal otoritenin, belli bir mülkiyet hakkına sahip olmayı istediği bir mülk veya mülkler üzerindeki haklarını yasal bir süreçle elde etmesidir.
Genellikle kamu yararı ve kalkınma projeleri için kullanılan bir araç olan kamulaştırma, bireylerin veya özel kuruluşların mülkiyet haklarını, adil bir şekilde tazminat ödeyerek devlete veya kamu kurumlarına devretme işlemidir.
Kamulaştırma süreci, genellikle bir dizi yasal prosedürü takip eder ve bu süreç boyunca mülk sahiplerine belirli haklar tanınır. Bu haklar arasında adil bir tazminat alma hakkı ve kamulaştırma kararına itiraz etme hakkı bulunur. Kamulaştırma kararı, genellikle kamu yararı ilkesine dayanır ve altyapı projeleri, ulaşım projeleri, konut projeleri, sağlık tesisleri gibi kamu hizmetlerinin geliştirilmesi veya iyileştirilmesi amacıyla yapılır.
Kamulaştırma süreci, genellikle şu adımları içerir:
Planlama ve Değerlendirme: Kamulaştırma kararı, genellikle uzun vadeli kalkınma planları ve projeleri çerçevesinde yapılır. Kamu yararı ve gereklilikleri değerlendirmek için çalışmalar yapılır.
Mülk Sahiplerinin Bildirimi: Kamulaştırma süreci başlamadan önce, etkilenen mülk sahiplerine bildirimde bulunulur. Bu bildirimlerde, mülklerinin kamulaştırılacağı ve tazminat alma hakları hakkında bilgi verilir.
Değer Belirleme ve Tazminat: Kamulaştırma için ödenecek tazminat, genellikle mülkün piyasa değeri ve mülk sahibinin kaybı dikkate alınarak belirlenir. Adil bir tazminat miktarının belirlenmesi için çeşitli yöntemler kullanılabilir.
Kamulaştırma Kararının Uygulanması: Tazminat miktarı belirlendikten sonra, kamulaştırma süreci resmi olarak başlatılır ve mülk sahibine ödeme yapılır. Mülk, devlete veya kamuya devredilir ve proje uygulanmaya başlanır.
İtiraz Hakkı: Mülk sahipleri, kamulaştırma kararına itiraz etme hakkına sahiptirler. İtirazlar, genellikle mahkemeler aracılığıyla değerlendirilir ve adil bir şekilde ele alınır.
Kamulaştırma süreci, hem devletin kamu hizmetlerini geliştirmesi hem de bireylerin mülkiyet haklarını koruması arasında bir denge sağlamaya çalışır. Ancak bu süreç bazen tartışmalı olabilir ve mülk sahipleri ile kamunun çıkarları arasında çatışmalar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, kamulaştırma sürecinin adil ve şeffaf bir şekilde yürütülmesi önemlidir.