Maaştan yapılan kesintiler, çalışanların brüt maaşlarından yapılan yasal ve zorunlu düşüşlerdir. Bu kesintiler, hem çalışan hem de işveren açısından önemli olup birçok farklı kalemi içerir. Makalemizde, maaştan yapılan kesintiler ile ilgili tüm detaylara ve hesaplamalara değineceğiz.
Maaş bordrosunda yer alan yasal kesintiler ve vergi matrahları, çoğu zaman çalışanın canını sıkmaktadır. Sanırım her çalışan bu duyguyu yaşamıştır. Vergi dilimleri her ay artmakta ve bu durum gelir kaybına neden olmaktadır.
Elbette herkes vergisini vermelidir; ancak bu, adaletli bir şekilde olmalıdır. Milyonlar kazananlar vergiyi daha az oranda öderken, çalışanların üzerinde daha fazla vergi yükü oluşmaktadır.
Bordroda yer alan bu kesintilerin ne anlama geldiğini detaylı olarak yazdık. Faydalı olması dileğiyle.
Sigorta Günü
Sigorta günü, bir çalışanın Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sistemine bildirilen çalışma süresidir. Tam zamanlı çalışanlar için bu süre genellikle ayda 30 gün olarak bildirilir. Eksik çalışma, ücretsiz izin, hastalık gibi durumlar sigorta gününü azaltabilir. Sigorta günü, emeklilik hesabında ve hizmet süresi belirlenmesinde önemli rol oynar.
Sigorta Matrahı
Sigorta matrahı, SGK priminin hesaplandığı tutardır. Bu tutar, çalışanın brüt maaşı üzerinden belirlenir. Matraha; fazla mesai, prim, ikramiye gibi ek ödemeler dahil edilebilir. Ancak bazı yan haklar (örneğin yol yardımı veya yemek fişi) bu matraha dahil edilmez. Matrah arttıkça, ödenecek prim miktarı da yükselir.
SGK Primine Esas Kesinti
SGK primi, çalışanın sosyal güvenliğini sağlamak amacıyla yapılan kesintidir. Çalışanlardan brüt maaşın %14’ü oranında SGK primi kesilir. Bu kesinti, emeklilik, sağlık, iş göremezlik ve benzeri sosyal güvenlik haklarını kapsar. SGK primi hem çalışan hem de işveren tarafından ödenir, ancak burada bahsedilen oran çalışan payıdır.
İşsizlik Sigortası Kesintisi
Çalışanlar, işsiz kaldıklarında belirli süreler ve şartlar çerçevesinde işsizlik maaşı alabilmeleri için her ay brüt maaşlarının %1’i oranında işsizlik sigortası primi öderler. Bu kesinti de zorunludur ve aylık olarak maaştan düşülür. İşsizlik sigortası kesintisi, sadece çalışanı değil, işvereni de kapsar; işveren ayrı bir oranda katkı sağlar.
SGK Primi İşveren Payı
İşveren, çalışanın brüt maaşı üzerinden %20,5 oranında SGK primi ödemekle yükümlüdür. Bu oran, çalışan bordrosunda görünmez çünkü maaştan değil, işverenin cebinden çıkan bir tutardır. Ancak toplam işçi maliyeti hesaplanırken mutlaka dikkate alınmalıdır. Bu primin amacı, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamaktır.
İşsizlik Primi İşveren Payı
İşverenler, çalışanları adına ayrıca %2 oranında işsizlik sigortası primi öder. Bu kesinti işverenin yükümlülüğündedir ve çalışanın maaşına doğrudan yansımaz. Ancak brüt maliyeti etkiler. İşsizlik sigortası fonu bu katkılarla finanse edilir.
Gelir Vergisi Matrahı
Gelir vergisi matrahı, çalışanın gelir vergisine tabi tutarıdır. Brüt maaştan SGK ve işsizlik sigortası primleri düşüldükten sonra kalan tutar gelir vergisi matrahını oluşturur. Bu tutar, vergi oranlarına göre vergilendirilir. Vergi dilimi arttıkça, gelir vergisi oranı da yükselir.
Hesaplanan Gelir Vergisi
Hesaplanan gelir vergisi, matrah üzerinden ilgili vergi oranları kullanılarak belirlenir. Türkiye’de gelir vergisi oranları artan oranlıdır. İlk vergi dilimi %15 ile başlar, kazanç arttıkça bu oran %20, %27, %35 ve %40’a kadar çıkabilir. Hesaplanan vergi, çalışanın maaşından kesilerek devlete ödenir.
Asgari Ücret İstisnası
2022 yılında yürürlüğe giren düzenleme ile asgari ücret düzeyindeki gelirler gelir vergisinden muaf tutulmuştur. Bu istisna, çalışanın maaşından daha az vergi kesilmesini sağlar. Örneğin brüt maaşı 20.000 TL olan bir çalışanın, bu maaşın asgari ücrete denk gelen kısmı vergiden istisna edilir ve yalnızca kalan kısmı üzerinden vergi hesaplanır.
Gelir Vergisi
Gelir vergisi, çalışanın net maaşına ulaşmasındaki en önemli kesintilerden biridir. Brüt maaş üzerinden belirli oranlarda hesaplanır ve her ay düzenli olarak maaştan düşülür. Maaştan yapılan kesintiler arasında en çok değişkenlik gösteren kalemlerden biridir çünkü yıllık toplam gelirle birlikte oran değişebilir.
Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı
Kümülatif gelir vergisi matrahı, yılbaşından itibaren hesaplanan toplam gelir vergisi matrahıdır. Bu tutar, çalışanın hangi vergi diliminde olduğunu belirler. Ay ay artarak ilerler ve yıl içinde çalışanın bir üst dilime geçmesine neden olabilir. Bu nedenle net maaş yılın başına göre yıl sonunda azalma gösterebilir.
Kümülatif Gelir Vergisi
Yıl boyunca çalışanın maaşından kesilen toplam gelir vergisidir. Her ay bordroda belirtilir. Kümülatif matrah ve vergi, yıl sonunda gelir vergisi beyanında da referans olarak kullanılır.
Hesaplanan Damga Vergisi Matrahı
Damga vergisi matrahı, bordroda yer alan brüt maaş ve ödemeler toplamı üzerinden hesaplanır. Her türlü ödeme bu matraha dahil olabilir. Damga vergisi oranı sabit olup %0,759’dur.
Hesaplanan Damga Vergisi
Damga vergisi, devletin yazılı ve resmi belgeler üzerinden aldığı bir vergidir. Maaş bordrosu da bu kapsama girer. Örneğin brüt maaşı 20.000 TL olan bir çalışandan yaklaşık 151,80 TL damga vergisi kesilir. Bu tutar, her ay düzenli olarak kesilir.
Damga Vergisi İstisna Tutarı
Bazı durumlarda, özellikle devlet destekli projeler veya teşvikler kapsamında damga vergisi alınmayabilir. Bu istisnalar kanunlarla belirlenmiştir ve sadece belirli durumlarda geçerlidir.
Damga Vergisi Matrahı
Damga vergisi, matrah üzerinden hesaplanır. Bu matrah, çalışanlara yapılan ödemelerin toplamıdır. Kesinti bu matraha göre belirlenir ve her ay bordroya yansıtılır.
Damga Vergisi
Damga vergisi, her ay düzenli olarak çalışan maaşından kesilen küçük fakat yasal bir vergidir. Maaştan yapılan kesintiler içerisinde oran olarak en küçük kalemlerden biridir ancak her bordroda yer alır ve toplamda önemli bir meblağ oluşturabilir.
Maaştan Yapılan Kesintileri Bilmek Neden Önemlidir?
Maaştan yapılan kesintiler, çalışanın bordrosundaki brüt ve net maaş farkını oluşturan en önemli unsurlardır. Bu kesintileri anlamak;
-
Net maaşın neden beklenenden düşük olduğunu açıklığa kavuşturur.
-
Haksız ya da hatalı kesintilerin fark edilmesini sağlar.
-
Vergi dilimleri ve sigorta avantajlarının doğru takibini mümkün kılar.
-
İşverenin yükümlülüklerini anlamaya yardımcı olur.
Bu yazıda ele alınan kesintilerin her biri yasal zorunluluklara dayanmakta ve Türkiye Cumhuriyeti mevzuatlarına göre uygulanmaktadır. Her çalışan, bordrosunu kontrol ederken bu detayları bilerek değerlendirme yapmalıdır.